1. Refinansowanie banków
Refinansowanie banków operacyjnych polega na udzielaniu przez NBP następujących kredytów:
- refinansowego;
- redyskontowego;
- lombardowego.
Charakterystyka kredytu refinansowego:
- jest udzielany bankom posiadającym zdolność kredytową oraz tym, w których został ustanowiony zarząd komisaryczny;
- jest udzielany na podstawie umowy określającej wysokość kredytu, oprocentowanie i prowizję, termin spłaty, prawne zabezpieczenie spłaty kredytu.
Charakterystyka kredytu redyskontowego:
- polega na wykupie weksli zdyskontowanych przez banki operacyjne;
- zdyskontowane weksle muszą spełniać wszystkie wymogi prawa wekslowego;
- decyzję o przyjęciu weksli do redyskonta podejmuje dyrektor oddziału NBP lub osoba do tego upoważniona.
Charakterystyka kredytu lombardowego:
- jest udzielany pod zastaw papierów wartościowych, emitowanych przez: skarb państwa,NBP, banki o wysokich kapitałach własnych.
- wysokość kapitału jest niższa niż wartość nominalna papierów wartościowych będących przedmiotem zastawu i waha się w granicach 75% do 90% tej wartości;
- kredyt jest udzielany na okres do 12 m-cy.
2. Operacje rynku otwartego
Operacje otwartego rynku polegają na zakupie i sprzedaży papierów wartościowych dopuszczonych przez NBP do tych operacji.
Podstawowymi instrumentami rynku otwartego są bony pieniężne NBP, bony skarbowe.
Charakterystyka bonów pieniężnych:
- są to krótkoterminowe papiery wartościowe z terminem wykupu 28, 91,128 dni;
- są oferowane krajowym osobom fizycznym i prawnym;
- są sprzedawane na przetargach w centrali NBP;
- są oferowane w 3 nominałach 10.000, 100.000, 1.000.000 zł.
Charakterystyka bonów skarbowych:
- są instrumentami zaciągania krótkoterminowych pożyczek na rynku pieniężnym na finansowanie deficytu budżetowego przez Ministerstwo Finansów;
- są emitowane na: 4, 8, 26, 52 tygodnie;
- nabywcami mogą być krajowe osoby fizyczne i prawne;
- są emitowane w trzech nominałach: 10.000, 100.000, 1.000.000 zł.
3. Rezerwy obowiązkowe
NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych w celu:
- oddziaływania na wielkość podaży pieniądza odpowiednio do zmian w gospodarce;
- tworzenia rezerwy płynności banków operacyjnych;
- przejęcia części zysków banków operacyjnych.
Rezerwy obowiązkowe są odprowadzane na r-k w NBP.
Przykładowe stopy rezerw obowiązkowych:
- 17% dla depozytów płatnych na każde żądanie i z terminem krótszym niż 3 m-ce;
- 9% dla depozytów 3 miesięcznych i dłuższych;
- 2% dla depozytów walutowych.
4. Środki kontroli kredytów
- stopa procentowa;
- zalecenia dot. procedury kredytowej np. zakresu dokumentacji kredytowej, oceny zdolności kredytowej;
- pułapy (limity) kredytowe.